De stemming thuis is feestelijk, want vrouw, zoon en dochter zijn geslaagd voor het examen Stuurman Kleine Zeilvaart. Zij hebben de opleiding gevolgd aan de Enkhuizer Zeevaartschool, een begrip onder zeilende zeelieden.

Kaatje
In de tuin van de zeevaartschool ligt een groot zeilschip, Kaatje genaamd. Het is geen echt zeilschip, maar een scheepsmodel schaal 1:1, op ware grootte dus. De romp is van beton, maar de masten, ra’s, zeilen en alles wat daarbij hoort zijn echt. Het schip is dan ook bedoeld als oefenmateriaal voor aankomende stuurlieden. Vroeger lag het scheepsmodel bij de zeevaartschool in Amsterdam, maar toen die ging sluiten is het verhuisd naar Enkhuizen. Meer over dit schip is te lezen op de site van de EZS.

In de haven
Waarom schrijf ik hierover? Nou, dat heeft te maken met de plek waar Kaatje ligt. Schepen horen thuis in het water, niet op het droge. Toch is de plek vanuit een geo-historisch perspectief nog niet zo raar. In de 16e en 17e eeuw was Enkhuizen een zeer belangrijke havenplaats en de vierde stad van het land. De haven van de stad werd steeds verder uitgebreid. Op de plek waar nu de zeevaartschool staat was vroeger de Nieuwe Haven. Tal van zeilschepen, met name voor de haringvisserij, hadden hier hun ligplaats. Waar nu Kaatje op het droge ligt was vroeger dus een haven met schepen. Zo ligt Kaatje toch best op een logische plaats.
(Bron: blad van Enkhuizen boeit)

Topotijdreis
Rond 1840 is de Nieuwe Haven gedempt. Enkhuizen had niet meer zo’n grote haven nodig. Als we op Topotijdreis de topografische kaart van 1815 raadplegen, dan zien we daar de Nieuwe Haven nog op staan. Op de topografische kaart van 1850 is de demping van de haven nog niet helemaal met zekerheid vast te stellen, maar de kaart van 1900 is overtuigend. Nu ligt op een deel van de gedempte haven een park, voor de rest bedrijfsgebouwen, woningen en natuurlijk de zeevaartschool (oorspronkelijk een 'gewone' school).
Klik op de kaartjes voor een grotere versie

1815

1850

1900

De locatie van de Nieuwe Haven is nog steeds goed herkenbaar, bijvoorbeeld op de actuele luchtfoto’s via pdokviewer.pdok.nl. Ook Kaatje is op die foto's goed te zien.

Toegift voor wie verder wil lezen: MarineTraffic
Al is Kaatje een scheepsmodel en geen echt schip, toch is zij te vinden op MarineTraffic. Op deze website kan men wereldwijd zien waar schepen zich bevinden. Dat werkt op basis van het Automatic Identification System (AIS) dat alle beroepsvaartuigen en veel plezierschepen aan boord hebben. Het AIS aan boord zendt elke paar minuten een signaal uit over het schip zelf, de actuele positie, de koers en de snelheid.

Kaatje heeft zelf geen AIS en komt nooit van haar plaats. Toch is het enkele mensen van de Enkhuizer Zeevaartschool gelukt om MarineTraffic te doen geloven dat Kaatje af en toe vaart. Het IJsselmeer, in de buurt van Den Oever, is op het moment van schrijven de laatst bekende positie van Kaatje. De moraal van dit verhaal: MarineTraffic is heel handig, informatief en leuk. Het meeste wat je erop ziet zal kloppen, maar toch kun je hier niet 100% van op aan. Dit is geheel in lijn met wat de EZS aan haar studenten leert: navigatie-apparatuur kan je ontzettend goed helpen, maar vertrouw er nooit klakkeloos op. Blijf altijd je eigen gezonde verstand gebruiken.