Als medewerker van het Kadaster breng ik de nodige uren door in de vergaderzalen van mijn kantoor in Apeldoorn. Die vergaderzalen hebben elk een naam die verwijst naar iets uit de geschiedenis van het Kadaster. Maar waarnaar verwijzen die namen eigenlijk?
Op de begane grond bevindt zich zaal Jalon. Sommigen noemen deze zaal de Vissenkom. Hij heeft aan drie zijden ramen naar de straat, dus als vergaderaar zit je goed in het zicht. Een jalon is zo’n bekende rood-witte landmetersstok. Wie aan een landmeter denkt, denkt al gauw een jalon erbij.
De meeste andere vergaderzalen bevinden zich op de dertiende verdieping. De twee grote vergaderzalen heten Legger en Register. Komend vanaf de liften ligt Legger rechts en Register links. Met deze beginletters van de zalen had dat eigenlijk beter andersom kunnen zijn.
Register is een verwijzing naar alle registers van het Kadaster. In het papieren tijdperk duidden de Kadastermedewerkers de registers vaak met een nummer aan. Register 71 was bijvoorbeeld het percelenregister, Register 69a het hypothekenregister en Register 9a het aktepostenregister.
|
Een kadastrale Legger was in de papieren tijd een formulier waarop alle bezit van iemand binnen een kadastrale gemeente genoteerd stond. Dat klinkt eenvoudiger dan het in werkelijkheid was, want als iemand in een kadastrale gemeente zowel een perceel in eigendom als een perceel in erfpacht had, was er voor beide soorten zakelijk recht een apart leggerartikel aangemaakt. En als de zelfde persoon ook nog een perceel in gedeelde eigendom met iemand anders had, dan stond dit op weer een ander leggerartikel.
|
Bron: Kadastermuseum
|
Andere vergaderzalen op de 13e verdieping zijn Borderel, Brunsviga, Theodoliet en Tachymeter.
Een Borderel is een uittreksel van een hypotheekakte. Onder het oude Burgerlijk Wetboek (voor 1992) werd niet de volledige hypotheekakte ingeschreven maar in plaats daarvan een uittreksel, dat alleen de voor het Kadaster benodigde gegevens bevatte. In het licht van de huidige privacydiscussie kan dit wel weer eens een serieuze optie voor de toekomst worden, niet alleen voor hypotheekakten, maar voor alle akten. En voor de kenners, het stylesheet-deel van een KIK-akte is in feite een soort uittreksel van de akte dat slechts de voor de kadastrale registratie benodigde gegevens bevat.
|
Een Brunsviga is een mechanische rekenmachine die landmeters voor hun landmeetkundige berekeningen gebruikten. Zij konden razendsnel ingewikkelde berekeningen doen op deze machines, die vanwege hun slinger ook wel koffiemolen genoemd werden. Brunsviga is eigenlijk een merknaam, maar hij werd gebruikt als algemene aanduiding voor een mechanische rekenmachine. Een soort Maggi onder de rekenmachines. De merknaam is geïnspireerd op de naam van de stad waar de fabriek stond, het Duitse Braunschweig,
|
Bron: Kadastermuseum
|
|
We blijven in de landmeetkundige sfeer. Een Theodoliet is een instrument om hoeken mee te meten. Die werden vroeger veel gebruikt, onder andere om rond 1800 het driehoeksnet van Nederland op te meten. Dit driehoeksnet is de basis voor het coördinatenstelsel, het Rijksdriehoeksstelsel, waar vrijwel al het landmeetkundig werk in Nederland aan gerefereerd wordt.
|
Bron: Kadastermuseum
|
In de geschiedenis is de Tachymeter de opvolger van de theodoliet. Een tachymeter kan niet alleen hoeken meten, maar ook afstanden. Tot de opkomst van GPS is de tachymeter erg veel gebruikt voor detailmetingen, dat wil zeggen het opmeten van lokale topografie en kadastrale grenzen. De meetmethode die je met een tachymeter toepast heet de voerstraalmethode. Door vanuit de standplaats van de tachymeter richtingen en afstanden te meten naar verschillende punten kun je van die punten coördinaten uitrekenen. De combinatie van een hoek- en een afstandsmeting naar een punt heet een Voerstraal. En dit is de naam van de laatste vergaderzaal in deze opsomming. Zaal Voerstraal bevindt zich op de vierde verdieping van het kantoor.
Bron: Wikipedia
|
Bron: Inleiding Landmeetkunde - Alberda (1978)
|
Het kantoor waar deze vergaderzalen zich bevinden, heet De Grift. Toen het gebouw rond 2000 in gebruik genomen werd, mochten alle medewerkers voorstellen indienen voor een naam. Ikzelf had onder meer De Jacobsstaf voorgesteld, omdat de pilarenconstructie bij de hoofdingang enige gelijkenis vertoont met het historische, landmeetkundige instrument Jacobsstaf. Dit is een soort voorloper van de sextant en werd in de landmeetkunde onder andere gebruikt om hoogtes te meten. De jury heeft echter gekozen voor De Grift, een verwijzing naar het watertje dat voor het gebouw langs stroomt. Een mooie, korte en krachtige naam.
