Een radioberichtje op 31 december 2012 fascineerde mij. Het was in Nederland 11 uur in de ochtend en op dat moment begon op het eiland Kiritimati het nieuwe jaar al. Kiritimati, ook wel Christmas Island genoemd, ligt op 157 graden Westerlengte. Op het westelijk halfrond, dus je zou verwachten dat het er vroeger is dan bij ons. Maar zo is het niet!

Het land Kiribati
Kiritimati vormt met 33 andere eilanden in de Grote Oceaan het land Kiribati. Dit is het enige land ter wereld dat zich uitstrekt over het noordelijke en het zuidelijke halfrond en bovendien over het oostelijke en het westelijke halfrond. Er wonen ongeveer 100.000 mensen.
Klik hier voor een kaartje. Klik dan op Kiribati om in te zoomen.

Datumgrens
Tot 1995 liep de datumgrens dwars door het land. Het westelijke deel van het land, de Gilbert-eilanden en het losse eiland Banaba, liep daardoor een dag voor op het oostelijke deel, bestaande uit de Phoenix- en de Line-eilanden. Moet je je eens voorstellen dat het in Zuid-Holland een dag later is dan in Gelderland. Niet handig. En daarom heeft de regering van Kiribati in 1995 besloten om het hele land westelijk van de datumgrens te leggen. De datumgrens maakt hiermee wel een heel grote oostelijke uitbuiging ten opzichte van de lijn zoals ik hem vroeger op school heb geleerd.

24 uur tijdverschil
Ongeveer op dezelfde lengtegraad als Kiritimati ligt Hawaii. Deze eilandengroep hoort bij de Verenigde Staten. Het is er twee uur vroeger dan in California en 11 uur vroeger dan bij ons. En, reken maar uit, precies 24 uur vroeger dan op Kiritimati. De klokken op Hawaii en Kiritimati lopen gelijk, maar de kalenders niet. En dat kan op deze wereld, want ieder land is in principe vrij om zijn eigen datum- en tijdzone te kiezen. De datumgrens is van niemand.

Samoa
Zuidelijk van Kiribati ligt Samoa. Dit eilandstaatje is, net als Kiritimati, verhuisd naar de andere kant van de datumgrens. Eerst lag de datumgrens westelijk van het eiland, maar sinds eind 2011 oostelijk. In hun handelsbetrekkingen zijn de Samoanen veel meer gericht op het westelijker gelegen Australië en Nieuw Zeeland dan op de oostelijker gelegen Verenigde Staten. Daar hebben ze hun klok en kalender in 2011 op aangepast. Enkele jaren eerder waren ze ook al overgestapt van rechts rijden naar links rijden. De meeste auto’s worden namelijk geïmporteerd uit Australië en Nieuw Zeeland en die hebben allemaal het stuur rechts zitten. Het naburige Amerikaans Samoa is juist meer georiënteerd op het Amerikaanse moederland. Het eiland is daarom oostelijk van de datumgrens blijven liggen en het verkeer rijdt er rechts.

Eeuwigheid
Niemand is de baas over de datumgrens. En daarom mag ieder land in de buurt van de datumgrens zelf bepalen aan welke kant ervan het ligt. En zulke keuzes blijken niet voor de eeuwigheid te zijn. Samoa en Kiribati zijn mooie voorbeelden van de bewegelijkheid van de datumgrens.